De op 7 maart 1872 in Amersfoort geboren Pieter
Cornelis Mondriaan overleed op 1 februari 1944 Manhatten, New York. Mondriaan
was een Nederlandse kunstschilder en kunsttheoreticus, die op latere leeftijd
in het buitenland woonde en werkte. Mondriaan wordt algemeen gezien als
een pionier van de abstracte en non-figuratieve kunst.
Joh. Bosboom, Barend Koekkoek, Jozef Israels,
Breitner en Mauve.
De vroegste Mondriaans, zo rond 1892, stammen
uit de Amsterdamse tijd, als Piet aan de academie studeert en in de kost
''ligt'' bij boekhandelaar J. A. Wormser, een vriend van zijn vader. Piet
wordt lid van de gereformeerde kerk in de hoofdstad. Hij schilderde een
Landschap, een Stilleven met haringen en het grote halfronde schilderij voor de
school van zijn vader in Winterswijk; de allegorie "Uw Woord is de
Waarheid" met opengeslagen bijbel, zandloper, zeis, kruis, lijdensbeker en anker der
hoop. De symbolentaal herinnert aan de gedenkplaat die Piets vader twintig jaar
eerder tekende: "Revolutie of Evangelie". Maar
de jonge Piet zal dit genre niet trouw blijven.
Instinctief voelde Mondriaan dat de
schilderkunst een nieuwe wijze moest vinden om de schoonheid der natuur te
verbeelden. ”Kunst moet men vergeten, maar Schoonheid moet verwerkelijkt
worden" zijn woorden van de kunstenaar in 1938. In dat jaar verliet
hij Parijs, waar hij lange tijd woonde, en vertrok naar Amerika. Mondriaan is
dan al lang de man van het kubisme en de Stijl. De ontwikkeling van zijn
stijl is een geleidelijke geweest. Waar precies de breuk met kerk en
geloof èn met figuratieve kunst begon, is niet zo concreet aan te
wijzen. Mondriaans "Trafalgar Square" uit 1939-43 behoort tot
de laatste, bekendste, fase van Mondriaans werk: strakke lijnen,
primaire kleuren, rechte vlakken.
Het jaar 2017 is uitgeroepen tot Mondriaanjaar.
Het is dan 100 jaar geleden dat De Stijl in Leiden werd opgericht, de internationale
kunstbeweging waarvan Mondriaan een van de bekendste exponenten was. De
complete titel van het feestjaar is Jaar van Mondriaan tot Dutch Design - 100
jaar de Stijl. Het NBTC heeft samen met heel veel organisaties een
jaarprogramma samengesteld waarin diverse aspecten van De Stijl en van
hedendaags Dutch design getoond worden. Van Drachten tot Helmond en van Utrecht
tot Amsterdam worden tentoonstellingen georganiseerd.
Het themajaar Van Mondriaan tot Dutch Design werd
officieel in maart 2016 gelanceerd op ITB in Berlijn, de internationale toerisme
beurs. Het thema is gekozen vanwege het feit dat het honderd jaar geleden is
dat Van Doesburg De Stijl oprichtte. De vernieuwingsdrang van De Stijl
heeft een eigentijdse voortzetting gekregen onder de noemer Dutch Design. Voor de kunst- en designliefhebber
zijn er in het themajaar diverse tentoonstellingen te bezoeken die met De Stijl
en de daarop geïnspireerde kunstenaars te maken hebben
Mondriaans
ideeën over een abstracte kunst vinden aansluiting bij die van Theo van
Doesburg, die in 1917 het tijdschrift De Stijl opricht. Hierin komen
kunstenaars architecten en schrijvers aan het woord die zoeken naar een nieuwe,
abstracte beeldtaal. Mondriaan wil een universele stijl ontwikkelen. Hij
streeft dit na door te werken met de elementen van de schildertaal zelf, zoals
lijn, vorm, kleur en ritme. Deze elementen worden steeds meer tot hun essentie
teruggebracht. In het begin van de jaren twintig hanteert Mondriaan uitsluitend
nog de rechte lijn, horizontaal of verticaal, en de rechte hoek als
vormbepalende elementen. Zijn kleurgebruik beperkt hij tot de primaire kleuren
rood, geel en blauw en de niet-kleuren zwart, wit en grijs. Met deze
inzichtelijke, universele beeldtaal, die hij aanduidt met de termen
'de nieuwe beelding' of het 'neoplasticisme', bouwt hij evenwichtige,
harmonische composities.
Bron:
Van Abbemuseum
