De definitie
van lichtkunst lijkt eenvoudig: kunst van of met licht. De variatie aan
verschijningsvormen is eindeloos. Kunst met daglicht of met kunstlicht, licht
in de openbare ruimte, een statisch beeld of een veranderlijke verschijning.
In de
loop der jaren is de ontwikkeling van lichtkunst hand in hand gegaan met de
technische en digitale ontwikkelingen. Wat begon als een medium in een
afgesloten ruimte beweging en geluid zichtbaar te maken, werd uiteindelijk een
steeds zichtbaarder onderdeel in de openbare ruimte.
Hoewel
met de nieuwste technologie steeds meer mogelijk is, wordt lichtkunst juist
meer organisch, directer en persoonlijker. De meest geavanceerde technieken
worden ingezet natuurlijk effecten te
bereiken.
Blue Mantra - Thierry Ysebart
LICHTKUNST
VAN HET EERSTE UUR
Louis-Bertrand
Castel was als Franse wetenschapper begin van de achttiende eeuw bezig met het
ontwerpen van een lichtorgel: een instrument met zestig gekleurde glasplaten en
kaarsen. De glasplaten werden doorgelicht wanneer de bijbehorende toets werd
ingedrukt. Schilderen met geluid noemde Castel dit. Zijn doel was doven ook
muziek te laten horen.
Uiteindelijk
mislukte zijn poging daartoe, maar zijn idee een instrument met licht te
integreren bleef niet onopgemerkt.
Kort nadat het elektrische licht werd
uitgevonden, hielden kunststromingen als Futurisme, Constructivisme en Bauhaus
zich intensief bezig met lichteffecten.
Begin
twintigste eeuw legden kunstenaars de nadruk op beweging door kunstlicht te
projecteren op bewegende objecten. Door verschillend gevormde assen in diverse
tempo’s rond te laten draaien, ontstond een spel van beweging van schaduwen
door het licht teweeg gebracht. In 1922 ontwierp Laszlo Moholy Nagy het object
‘Licht-Ruimte Modulator’.
Licht-Ruimte Modulator Laszlo Moholy Nagy
JAREN
ZESTIG
In de
jaren zestig van de vorige eeuw keerden kunstenaars als Robert Irwin, James
Turell en Dan Flavin de abstracte kunst de rug toe en richtten zich op een zeer
zintuigelijke manier van kunst beleven. Licht was hierin een belangrijk
element. In hun werk kwam licht terug in de meest uiteenlopende vormen: van
vuur tot floodlight en projecties tot neonlampen.
Dan Flavin
François
Morellet, afkomstig uit Frankrijk, kan beschouwd worden als een pionier in de
lichtkunst. Zijn werk wordt gerekend tot de geometrische abstractie. In 1963
stelde de kunstenaar zijn eerste object ten toon, eerst met gloeilampen en
later met neonbuizen. Gebruik van kunstlicht in de beeldende kunst zag hij als onontkoombaar.
Dan Flavin had als visioen dat men met licht tot een heldere, rationele en algemeen begrijpelijke vormentaal kwam.
François Morellet en Keith Sonnier
In de
periode van de Zestiger Jaren kwamen de ervaringen met het gebruik van licht
centraal te staan. Kunstgroepen, zoals Zero, GRAV en EAT experimenteerden met
installaties die puur om het licht draaien. Zo creëerde de Duitser Otto Pien in
1961 de installatie ‘Lichtballet’
LICHTKUNST
UITGEGROEID TOT POPULAIRE KUNSTVORM
Steeds
meer kunstenaars gaan zich specifiek meer met lichtkunst bezighouden. Johan van
Zutphen ontwierp in 1975 een glazen vierkant waarvan ieder vlak hetzelfde
gestreepte patroon had. Door de kubus te bewegen trad er een moiré-effect op.
Johan van Zutphen
Een
nieuwe lichting lichtkunstenaars komt in het voetlicht. Een generatie die
gebruik gaat maken van de uitvindingen van led- en laserlicht en de
mogelijkheden die de digitalisering met zich meebrengt. Dat is onmiskenbaar in
de werken, objecten en installaties van de
‘new
wave’ kunstenaars te zien. Ze komen in aanraking met de nieuwste technische en
digitale ontwikkelingen. De immer voortschrijdende technologie presenteert het
lichtkunstminnende publiek op geavanceerde ‘kunstwerken’ .
Lotus Daan Roosegaarde
Velocity’
van Rombout Frieling laat zien dat
voorbijsnellende auto’s kunnen worden ‘vertaald’ naar licht en geluid.
Kunstenaar en innovator Daan Roosegaarde vindt dat lichtkunstwerk geavanceerd
mag zijn, maar het moet door de aanschouwer wel heel
‘natuurlijk’
worden beleefd. Zijn ontwerp van de bloemachtige Lotus (2012), bestaand uit
honderden lampen, slimme folie, sensoren, software en andere media, reageert op
de aanwezigheid van mensen. Mooi en poëtisch.
Lichtkunst Rombout Frieling - Fotograaf Josh Redman
De
lichtkunst is naar buiten getreden met een accent vooral op interactiviteit en
grootschaligheid. Steeds wederkerende Lichtfestivals in verschillende steden
verspreid over de hele wereld presenteren lichtkunstenaars de stad op hun
mooist met een internationale ‘lichttaal’
Kaartenwinkel & Poster Art Gallery van Muset
